Śpiący rycerze z Kościelca Kujawskiego

Piętrowe mauzoleum uchodzi za arcydzieło polskiego renesansu - historycy sztuki układ taki nazywają żartobliwie slipingowym. Ufundowane zostało przez jednego z portretowanych, Janusza Kościeleckiego i wykonane jeszcze za jego życia w 1559 r. Na Kujawy rzeźba, a właściwie olbrzymie i ciężkie bloki biało-szarego piaskowca oraz czarne marmurowe płyty z łacińskimi inskrypcjami, przywieziono z Krakowa, z pracowni włoskiego artysty Jana Mari Padovana.

Jak ten cenny ładunek pokonał ponad 400-kilometrową drogę? W ówczesnej Polsce była tylko jedna autostrada - Wisła. Rzeźby wyładowano pewnie w toruńskim porcie i wozami zaprzęgniętymi w woły dowieziono do Kościelca.

W dolnej części nagrobka przedstawiono ojca fundatora, czyli Jana  Kościeleckiego. Spoczywa on w dość swobodnej pozie, na boku, wsparty na prawej ręce, ze skrzyżowanymi nogami. Zdecydowanie bardziej odpoczywa, niż nie żyje. Czuwa, stąd ubrany jest  w wychodzącą już wtedy z mody tzw. zbroję maksymiliańską z mieczem, kopią i hełmem przy boku. Na co czeka? Na trąby obwieszczające dzień ostatecznego sądu, na którym pragnie się stawić w pełnej, przynależnej jego stanowi, chwale, jako chrześcijański rycerz. A może pragnie stoczyć jeszcze ostatnią walkę ze złem, teraz zbiera siły?

Piętro wyżej śni jego syn, fundator rzeźby. Nagrobek powstał za jego życia, a łacińska inskrypcja informuje, że jego portret sporządzony został „z natury” (imitatione naturae). On także jest gotów powstać, obleczony w bezcenną, wykonaną w Norymberdze lub Mediolanie zbroję. Warto wiedzieć, że podobna dziecięca zbroja Zygmunta II, eksponowana na Wawelu, wyceniona została współcześnie na 4 mln euro. W dłoni trzyma nadziak, przy boku spoczywa kopia i hełm.

Przyglądając się bliżej naszym rycerzom zauważyć możemy, świadczące o bogactwie, liczne pierścienie na palcach i łańcuchy na szyjach. No i brody. Jakież Janusz i Jan mieli brody! Zapewne wielu z mężczyzn żyjących w XXI wieku  spogląda na te męskie atrybuty z zazdrością. W XVI wieku barberzy czyli balwierze/cyrulicy byli równie popularni co dzisiaj.

Pochylając się jeszcze bardziej, dostrzegamy wydrapane napisy, fascynujące ślady pozostawione przez dawnych turystów już nawet w XVII w.

Kościół św. Małgorzaty w Kościelcu Kujawskim to zabytek wielki, kapsuła czasu kryjąca wyjątkowe skarby. Są tu jeszcze najstarsze na Kujawach schody, tajemnicza kaplica na piętrze, urocze gotyckie sklepienia, renesansowa furtka, XIX-wieczne witraże i ludowe rzeźby. To miejsce wyjątkowe i warte odwiedzenia!